Manisa’nın Hacırahmanlı kasabasında dünyaya gelen Yusuf Atılgan, 1950 sonrası Türk
Edebiyatı’nın en önemli yazarlarından biri olmuştur. Az yazmasına rağmen eserleri üzerinde
yıllarca çalışmalar yapılmıştır. Aylak Adam ve Anayurt Oteli isimli iki romanı bulunmaktadır.
Üçüncü romanı olacak olan Canistan’ı yazma sürecinde 1989 yılında hayata gözlerini
yummuştur.
Yusuf Atılgan, eserlerinde Türkiye’nin farklı kültürlerinden ve farklı sınıflarından insanları
ortak bir sorun etrafında toplar. Çözümsüzlük ve kimlik sorunu, üzerinde durduğu en önemli
kavramlardır.
Yusuf Atılgan’ın kahramanları genellikle yalnız, yabancılaşmış, toplumundan kopmuş ve
çocukluk travmaları olan kişilerdir.
Yusuf Atılgan’ın ilk eseri olan Aylak Adam 1959 yılında okuyucu ile buluşmuştur. Eserde
babasından kalan miras ile hiç çalışmadan yaşayan, hayatının kadınını aramak için sokak
sokak gezen ve kendini "Aylak Adam” olarak tanımlayan C karakterinin durumu anlatılır.
Eser aslında, Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nda çokça işlenen "batı özentisi züppe” tabirinin
modern şeklini yansıtır. Tanzimat Dönemi "züppe” karakterlerinin psikolojik katmanlardan
yoksunken, Yusuf Atılgan’ın Aylak Adam’ı psikolojik derinliği olan, toplum ile arasındaki
sorunsalın varlığı üzerinden işlenen bir karakterdir.
Yusuf Atılgan, Aylak Adam’daki C karakterinin psikolojik derinliğini işlerken Jung’un da tabir
ettiği gibi Oidipus Kompleksi’ne atıf yapar. C, annesini çocukken kaybetmiş ve annesinin
yokluğunda ona teyzesi Zehra Hanım bakmıştır. Yani C’nin anne figürü tamamen Zehra
Hanım üzerinden tanımlanmıştır. Fakat C’nin daha sonra babası ile teyzesinin bir ilişkisinin
olduğunu öğrenmesi onda bir travma yaratır. Anne yerine koyduğu Zehra Hanım’ı
sahiplenme güdüsü hisseder.
C karakteri, Yusuf Atılgan’ın diğer ünlü karakterleri olan Zebercet ve Selim karakterleriyle
benzerlikler taşımasına rağmen farklılar da içerir. En önemli farklılıkları ise Selim’in köyde,
Zebercet’in kasabada, C’nin ise şehir hayatında yabancılaşmayı yaşamasıdır. C’nin karakteri
de şehir hayatının kişiye dayattığı bireyleşme olgusu üzerine işlenmiştir. C, bencil ve istediğini
kendi ahlak değerlerine uygun bir şekilde almayı doğru bulan bir karakterdir. Başkalarının
doğrusu ve ahlakının onun üzerinde bir değeri yoktur.
Aylak Adam, işlendiği konular itibarıyla modernleşme süreci içinde kimlik bunalımı yaşayan
Türkiye'li bireyinin en çıplak hallerinden biridir. Birey yaşadığı sorunlar karşısında yalnız
bırakılmıştır ve sorunları bu yalnızlıkta içinden çıkılamayacak bir noktaya ulaşır.

Hazırlayan: Kasım Hasan Ünal

YUSUF ATILGAN - AYLAK ADAM

::

::